In gesprek met Franc Weerwind over inclusief leiderschap

Colourful People viert dit jaar haar 25-jarig bestaan. Ter gelegenheid van dit jubileum gaan we in gesprek met leiders die een uitgesproken visie hebben op D&I en toekomstgericht leiderschap. Eén van hen is Franc Weerwind. Met een loopbaan die hem van beleidsadviseur tot burgemeester van onder andere Almere en minister voor Rechtsbescherming bracht, weet hij als geen ander hoe belangrijk inclusief leiderschap is en hoe homogeen en behoudend de praktijk soms kan zijn.

Wat betekent inclusief leiderschap voor jou?

“Inclusief leiderschap betekent voor mij dat je mensen selecteert op grond van kwaliteiten, ongeacht sekse, religie of achtergrond”, zegt Weerwind. “Maar het blijft daar niet bij. Je moet mensen ook de kans geven om door te groeien en hen begeleiden. De verschillen die er zijn, zie ik als kracht: samen heb je een bredere reikwijdte. Het gaat om samen denken en doen, en ook samen barrières slechten.”

Die visie is gevormd door zijn eigen loopbaan. “Ik begon mijn carrière in een witte, Angelsaksische, protestantse omgeving. Altijd meer van hetzelfde. Hoe meer ik naar zo’n organisatie keek, hoe bleker het beeld werd. Zelf heb ik nooit een glazen plafond gezien, maar die glazen muren en plafonds bestaan wél. Bij de overheid zijn ze vaak sterker aanwezig dan in het bedrijfsleven. Daar valt nog veel te doen.”

Voorbij de cijfers

Dat er beweging is, erkent Weerwind, maar volgens hem gaat het langzaam. “Diversiteit en inclusie zijn de laatste decennia wel nadrukkelijker op de bestuurlijke agenda gekomen, maar vaak heel zacht. En te vaak blijft het bij cijfers: er moet één vrouw in de raad van toezicht, of één bestuurder met een migratieachtergrond, en dan kunnen we een vinkje zetten. Maar de echte vraag is: blijft iemand zitten? Wordt diegene geaccepteerd en gewaardeerd om wat hij of zij meebrengt? Dáár gaat het om.”

Hij ziet het probleem al bij de instroom. “Het veelgehoorde argument is dat er geen geschikte kandidaten zijn met een diverse achtergrond om x, y of z te doen. Maar dat klopt niet. Ze komen van hogescholen en universiteiten en hebben de skills. Maar misschien zitten ze niet in je netwerk. Dan moet je aan je netwerk sleutelen. Anders blijf je gevangen in je eigen bubbel. En ja, dat geldt ook voor de gekleurde samenleving. Ook daar moet men uit de eigen bubbel stappen. Je moet je bewust zijn van de ruimte die je verdient en van de kennis en kunde die je hebt opgebouwd. Die veerkracht, dat door barrières heen breken, dát is waardevol. Het vraagt van iedereen interesse in de ander.”

Complexe vraagstukken vragen om diversiteit

Waarom die diversiteit zo belangrijk is, maakt Weerwind duidelijk met voorbeelden. “Neem de woningcrisis. We hebben denkers én doeners nodig, maar ook de mensen die straks in die huizen wonen: eenpersoonshuishoudens, mantelzorgers, gezinnen. Als je blijft denken in blauwdrukken en cijfers, mis je de werkelijkheid. Je moet interdisciplinair kijken, met meerdere brillen. Alleen dan kom je tot antwoorden.”

Hij ziet hetzelfde terug in de samenstelling van toezichthoudende teams. “Ik maakte mee dat er gezocht werd naar een nieuwe toezichthouder. Men kwam met de meest klassieke kandidaat die je je kunt voorstellen: man, wit, academisch gevormd, mooie carrière. De vraag was: kan dat nog wel? Mijn antwoord: juist wel. Het team bestond uit een groep met diverse achtergronden, maar het “klassieke” profiel zat er niet in. Juist díe man hadden we nodig. Een breed samengesteld team voelt beter wat er in de samenleving leeft en kan daardoor betere besluiten nemen.”

Zorgen

Als Weerwind naar het heden kijkt, ziet hij een dubbel beeld. Enerzijds is er de zorg. “Het politieke klimaat is guur. Xenofobische uitspraken worden zonder gêne gedaan, en de media geven ze een ruim podium. Er wordt gedaan alsof dit normaal is, terwijl je er mensen mee uitsluit en beledigt. Dat kan een samenleving zich niet veroorloven. We hebben het hier over Nederlanders met talenten die we hard nodig hebben.”

Volgens hem is het probleem niet alleen wat er gezegd wordt, maar ook hóe we met elkaar spreken. “We zijn de communicatie verleerd. We zenden vooral. In debatten gaat het te vaak op de persoon in plaats van over de inhoud. Ik mis visie, ik mis vergezichten. Vertel eerlijk wat je wel en niet kunt, waar je met het land naartoe wilt. Daar zit leiderschap.”

Hoop

Anderzijds ziet hij ook lichtpunten. “In Brainport Eindhoven zag ik hoe gemeenten, onderwijs en bedrijven intensief samenwerken. De energie die daar vrijkomt, is aanstekelijk. Start-ups en scale-ups bedenken oplossingen met wereldwijde impact. Dat stemt me vrolijk en hoopvol. Het laat zien dat samenwerking, nieuwsgierigheid en innovatie hand in hand kunnen gaan.”

Ook de nieuwe generatie maakt hem optimistisch. “Zij hebben de denkkracht en doe-kracht om met nieuwe ideeën te komen. Als we hen de ruimte geven, kunnen we grote vraagstukken samen te lijf. Juist daarom is inclusief leiderschap nu zo belangrijk: je hebt iedereen nodig.”

De rol van Colourful People

In die context waardeert Weerwind het werk van Colourful People, dat dit jaar haar jubileum viert. “Ze breken door glazen plafonds en muren. Hun bestaan is het bewijs dat het excuus ‘ik kan ze niet vinden’ niet klopt. Ze zijn er wel, je moet alleen bereid zijn beter te kijken. Colourful People laat zien hoeveel kwaliteit er beschikbaar is, op alle niveaus in organisaties.”

Naar 2050

Vooruitkijkend is zijn boodschap helder. “De komende decennia worden we geconfronteerd met grote vraagstukken. In 2050 moeten we alle denkkracht en doe-kracht benutten die er is. Als we elkaar ruimte gunnen en respectvol met elkaar omgaan, komen we er. Dan bouwen we een samenleving die toekomstbestendig is en die we met trots kunnen doorgeven aan volgende generaties.”