“AI verandert het leerproces, de rol van de docent én het businessmodel van de onderwijsinstelling. Het dwingt ons het onderwijs fundamenteel te herzien. Bestuurders en raden van toezicht moeten nu een integrale AI-visie tot speerpunt maken – of riskeren hun relevantie te verliezen.”

Interview met Bert Verhoeven, director van de toonaangevende, interdisciplinair en competentiegedreven Innovation & Entrepreneurship Academy aan de Newcastle Business School (NBS), University of Newcastle (UON) Australia.

Sinds 2023 zet Bert Verhoeven aan de University of Newcastle (Australië) AI in als vaste digitale leerpartner binnen zijn Innovation & Entrepreneurship-programma’s. Het resultaat: een verschuiving van kennisoverdracht naar maatwerk leren, van docent als zender naar docent als coach en van losse vakken naar een doorlopend leerpad. In dit interview bespreekt Verhoeven de vijf kerncompetenties die elke student én docent nodig heeft in het AI-tijdperk – en waarom bestuurders nú een sterke AI-visie moeten ontwikkelen. “AI is geen gewone tool, maar een katalysator voor een fundamentele transformatie van het hoger onderwijs.”

Hoe AI het leerproces verandert: van kennisoverdracht naar maatwerk 

In Verhoevens programma’s is AI een onvermijdelijke leerpartner. Studenten gebruiken generatieve AI voor onderzoek, opdrachten, reflectie en competentieontwikkeling. Waar vroeger kennisoverdracht centraal stond, ligt de nadruk nu op competentieontwikkeling en toepassing in de praktijk. Bij al deze aspecten wordt AI ingezet. 

Bert licht toe: “AI maakt leren persoonlijker. Het analyseert voortgang, past het niveau aan en biedt maatwerkopdrachten. Het behoort tot de kerntaak van een onderwijsinstelling om studenten AI-skills bij te brengen. Internationale studies bevestigen dat afgestudeerden met AI-vaardigheden tot bijna 60% meer verdienen dan hun collega’s zonder deze vaardigheden.”

De impact van AI op werk en de vaardigheden die we nodig hebben

AI vervangt banen niet volledig, maar neemt wel steeds meer taken over. Eerst verdwijnen de ‘mechanische’ aspecten van menselijke intelligentie: administratief werk, klantinteracties via chatbots, planningen en gegevensverzameling. 

Daarna volgt de stap naar academische, analytische en managementtaken: het interpreteren van grote datasets, het samenvatten van wetenschappelijke literatuur, markt- en concurrentieanalyses, marketing- en communicatieteksten, financiële modellen, werving en selectie, beleidsnota’s en onderzoeks­samenvattingen.

Uiteindelijk betreedt AI domeinen waar mensen nog een voorsprong hebben: diepe menselijke verbinding, emotionele empathie en compassie. Hoewel AI bijvoorbeeld kan helpen bij cognitieve empathie — waarbij rationeel denken wordt gebruikt om menselijke emoties te begrijpen — heeft het moeite om diepe menselijke verbindingen op te bouwen die zijn geworteld in emotionele empathie en compassie. Deze realiteit wijst op een verschuiving in zowel onderwijs als management naar ervaringsgericht leren in echte contexten, praktische probleemoplossing die innovatie stimuleert en functies die sterk leunen op menselijk contact: mentoring, coaching, zorg en ondersteuning.

Juist daar ligt de toekomstige waarde van onderwijs en leiderschap: ervaringsgericht leren in echte contexten, creatieve probleemoplossing, en functies die drijven op menselijk contact – zoals mentoring, coaching en zorg.

Om te gedijen in dit nieuwe landschap, moeten we unieke menselijke capaciteiten versterken in het co-creatieproces met GenAI. Verhoeven benoemt vijf essentiële competenties die elke student, docent en leidinggevende nodig heeft om effectief met AI te werken:

1. Ondernemende groeimindset  — verandering omarmen en leren van falen, met de overtuiging dat uitdagingen ons sterker maken. Dit betekent je aanpassen wanneer AI taken overneemt zoals gegevensverzameling of literatuuronderzoek en energie heroriënteren naar waardevollere rollen zoals mentoring, creatief leiderschap en complexe probleemoplossing in de echte wereld met GenAI.
2. Mensgericht denken — begrijpen en inspelen op echte menselijke behoeften. Bijvoorbeeld door AI-gegenereerde marktinzichten te vertalen naar producten, diensten of oplossingen die emotioneel aansluiten bij mensen en direct inspelen op hun leefwereld.
3. AI-geletterdheid — weten hoe je AI effectief gebruikt, aanstuurt en ermee samenwerkt. Dit houdt in dat AI wordt ingezet om eerste versies te maken van beleidsnota’s, financiële prognoses of onderzoeks­samenvattingen, waarna menselijke oordeelskracht wordt toegepast om deze outputs te verfijnen op nauwkeurigheid, context en ethische overwegingen.
4. Creatief en kritisch denken — AI-uitvoer beoordelen, verbeteren en verrijken. Bijvoorbeeld door een AI-gegenereerde concurrentieanalyse opnieuw te kaderen om strategische kansen te ontdekken die AI mogelijk over het hoofd ziet, zoals culturele nuances, opkomende trends of niet-gearticuleerde gebruikersbehoeften die alleen menselijke inzichten kunnen blootleggen.
5. Praktische toepassing — meetbare impact creëren in echte situaties. Dit kan inhouden dat AI-geanalyseerde datasets worden gebruikt om een innovatiepilot te ontwerpen, live gebruikerstests worden uitgevoerd en de oplossing wordt verfijnd op basis van echte feedback — waarbij AI-gestuurde inzichten worden gecombineerd met menselijke uitvoering.

 'Deze competenties vormen ook de bouwstenen voor nieuwe leerdoelen: minder statisch, meer groeigericht, altijd gekoppeld aan concrete toepassing.’

Hoe AI de rol van de docent verandert: de docent als coach-manager

Bert vertelt hoe AI een deel van de kennisoverdracht en toetsing overneemt. “De docent wordt coach en procesmanager van het leren: begeleider van individuele ontwikkeling, ondersteund door AI-data. Dit vraagt verdieping van de vaardigheden van docenten: bijvoorbeeld investeren in pedagogisch-didactisch inzicht, aanleren van kennis van data-analyse, innovatievermogen en leren strategisch samen te werken met het werkveld.”

Hoe AI het businessmodel verandert: van afgesloten trajecten naar lifelong learning

Meer persoonlijke begeleiding betekent minder studenten per docent, meer “learning by doing” en meer langdurige relaties met studenten, ook ná afstuderen. Instellingen zullen programmatisch gaan werken: opleidingen zijn geen afgesloten trajecten meer, maar onderdelen van een doorlopend ontwikkelpad (lifelong learning). AI kan de planning en organisatie hiervan sterk vereenvoudigen, maar alleen als instellingen investeren in een integrale AI-onderwijsvisie”, aldus Bert.

De rol van bestuur en toezicht

Volgens Verhoeven is de grootste valkuil dat bestuurders AI uitsluitend als efficiencytool zien. “Efficiëntie-winst is mogelijk én nodig, maar alleen om te kunnen investeren in de kern: AI-gedreven onderwijs, maatwerk leren, coaching en samenwerking met de praktijk.”

Hij adviseert bestuurders van onderwijsinstellingen om:

• Een strategische AI-visie te ontwikkelen die uitgaat van mens- en competentieontwikkeling.
• Early adopters in de organisatie de ruimte te geven om te experimenteren.
• Een lerende organisatie te creëren die ervaringen deelt en vertaalt naar beleid.
• Intensieve samenwerking met het werkveld te organiseren om leerdoelen actueel te houden and co-creatie met GenAI in de praktijk te brengen.

Leiderschap voor transitie

De omslag naar AI-gedreven onderwijs vraagt leiderschap dat visionair én iteratief is: durven experimenteren, leren van pilots en voortdurend bijstellen. Verhoeven pleit dat in een meerkoppig bestuur, minstens één bestuurder primair stuurt op innovatie en transitie.  “Wie nu geen AI-visie ontwikkelt, verliest snel relevantie. De transitie is disruptief, maar de kans op beter, persoonlijker en relevanter onderwijs is groter dan ooit.” 

En zorg dat je voldoende diversiteit in je eigen bestuur en netwerk hebt. Visie op AI vraagt van bestuurders dat ze vanuit een breed en divers perspectief kijken, vanuit verschillende vakgebieden en disciplines, maar het vraagt ook een goede combinatie van visionair leiderschap en het vermogen om planmatig en programmatisch de implementatie aan te sturen. Dus borg diversiteit in het bestuur en in je eigen netwerken. In kennis, werkveld en persoonlijkheden.

Rol raad van toezicht

Zijn advies aan leden van raden van toezicht: “Bevraag de bestuurder naar die integrale AI-onderwijsvisie. Is die er nog niet, maak dat dan tot een van de topprioriteiten. Anders ben je te laat!  

De tijd van afwachten is voorbij. AI ontwikkelt zich sneller dan welk onderwijssysteem ook kan bijbenen. Bestuurders en toezichthouders die nu geen duidelijke koers bepalen, riskeren dat hun instelling achteropraakt, talent en studenten verliest en de aansluiting met het werkveld kwijtraakt.”

Een sterke AI-visie gaat niet alleen over technologie, maar over de identiteit van de instelling:

• Wat voor soort leerervaring willen we studenten bieden?
• Hoe zorgen we dat ze klaar zijn voor een samenleving waarin AI verweven is met elke sector?
• Hoe creëren we een organisatie die zelf ook blijft leren, innoveren en aanpassen?

“Het antwoord op die vragen kan niet wachten tot morgen. De keuzes die bestuurders en toezichthouders nú maken, bepalen of hun instelling de AI-revolutie gebruikt als hefboom voor groei – of erdoor wordt ingehaald.”

------------------------------------------- 

Over Bert Verhoeven

Bert Verhoeven leidt de toonaangevende, interdisciplinair en competentiegedreven Innovation & Entrepreneurship Academy aan de Newcastle Business School (NBS), University of Newcastle (UON) Australia. De I&E Academy is een ambitieus faculteitsoverstijgend initiatief dat samenwerking stimuleert tussen disciplines, industriepartners en wereldwijde netwerken, gebaseerd op drie core pilaren: (1) Design Science, (2) Ondernemerschapscompetenties en (3) GenAI om innovatie in de praktijk te brengen, maatschappelijke impact te creëren en nieuwe commerciële kansen te ontwikkelen. Met een passie voor transformatief leren en strategische innovatie heeft Bert Verhoeven duizenden start-ups, studenten, mkb-bedrijven en corporate intrapreneurs begeleid en gecoacht bij het aanscherpen van hun innovatievermogen en ondernemende mindset. Zijn missie: samen de toekomst vormgeven, op basis van gedurfde ideeën en wetenschappelijk onderzoek.